Η Άνδρος είναι η μεγαλύτερη μετά τη Νάξο νήσος των Κυκλάδων και πλησιέστερη στην Εύβοια, της οποίας αποτελεί φυσική συνέχεια, καθώς εκτείνεται ομοίως από ΒΔ προς ΝΑ. Η πρωτεύουσα του νησιού είναι η Άνδρος ή αλλιώς Χώρα.
Ιστορία
Η ιστορία της Άνδρου δεν πορεύτηκε μόνη της, αλλά μαζί με την ιστορία των υπόλοιπων νησιών του Αιγαίου. Το όνομα της Άνδρου ανάγεται στη μυθολογία. Η επικρατέστερη εκδοχή είναι αυτή που θέλει ως πρώτο οικιστή του νησιού τον Άνδρο. Ο Ανδρεύς είχε θεϊκή καταγωγή και πατέρας του ήταν ο Άνιος, γιος του θεού Απόλλωνα, μητέρα του δε ή Κρέουσα ή Ροιώ, κόρη του Σταφύλου, γιου του θεού Διόνυσου. Η μυθολογική καταγωγή των κατοίκων του νησιού ερμηνεύει την κυρίαρχη λατρεία του θεού Διόνυσου και την παρουσία των θεών- προγόνων στα νομίσματά τους.
Προϊστορική και αρχαϊκή εποχή
Η Άνδρος αναπτύχθηκε πολύ στον Κυκλαδικό πολιτισμό. Ήταν ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά και οικονομικά κέντρα της εποχής. Όμως με την κάθοδο των Δωριέων στο νησί όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα υπήρχαν φοβερές αναταραχές. Οι κάτοικοι της Άνδρου ήταν ιωνικής καταγωγής. Ήταν ένα πέρασμα, η Άνδρος, πολλών λαών προς άλλες περιοχές. Το 900 π.Χ. χτίστηκε η Ζαγορά, μία πόλη στη δυτική ακτή της Άνδρου που για περίπου 200 χρόνια ήταν ένα σημαντικό εμπορικό και οικονομικό κέντρο . Το 700 π.Χ. χτίστηκε η Παλαιόπολη και έγινε η πρώτη πρωτεύουσα του νησιού. Η περιοχή της Παλαιόπολης είναι ευρύχωρη και υπήνεμη και έγινε γρήγορα εμπορικό και οικονομικό κέντρο και γι' αυτό το λόγο κατασκευάστηκε ένας λιμενοβραχίονας.Πιστεύεται ότι μέρος του πληθυσμού του νησιού μετακινήθηκε, στο τέλος της αρχαϊκής εποχής, προς βορρά όπου και ίδρυσε την αποικία Στάγειρα στη Χαλκιδική.
Αθηναϊκή ηγεμονία και Πελοποννησιακός πόλεμος
Οι Αθηναίοι δημιούργησαν την Αθηναϊκή Συμμαχία για να κατατροπώσει τους Πέρσες, ενώ στη συνέχεια μεταμορφώθηκε σε μία «μηχανή» εκμετάλλευσης για τα νησιά που είχαν συμμαχήσει με την Αθήνα, επιβάλλοντας τον νησιωτικό φόρο.
Όταν ξεκίνησε ο Πελοποννησιακός πόλεμος, η Άνδρος ήταν με το πλευρό των Αθηναίων, αλλά μετά την ήττα στη Σικελία το 412 π.Χ. η Άνδρος επαναστάτησε και στο τέλος, μετά από πολλές μάχες στο Γαύριο, έφεραν το ολιγαρχικό πολίτευμα και πολέμησε με το πλευρό των Σπαρτιατών .
Ρωμαϊκή εποχή
Οι Ρωμαίοι, όταν ήρθαν στην Άνδρο, οι κάτοικοι δεν έβλεπαν μεγάλη διαφορά, αφού οι Ρωμαίοι κράτησαν τις παραδόσεις και τα ήθη και τα έθιμα του νησιού. Η μόνη διαφορά ήταν στη γλώσσα και στο πολίτευμα. Όμως μετά από πάρα πολλά χρόνια αυτές οι διαφορές εξαφανίστηκαν, επειδή οι Ρωμαίοι είχαν γίνει ένα με τους Έλληνες .
Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Τα βυζαντινά χρόνια η Παλαιόπολη άρχισε να παρακμάζει και οι κάτοικοί της εγκαταστάθηκαν στην ενδοχώρα για να ασχοληθούν με την γεωργία . Οι ακτές εγκαταλείφθηκαν επειδή δεν ήταν ασφαλή καθώς γινόντουσαν συχνές πειρατικές επιδρομές. Τα πρώτα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εξαπλώθηκε σε όλο το νησί ο Χριστιανισμός. Όταν η Κωνσταντινούπολη έγινε μεγάλο οικονομικό και εμπορικό κέντρο, η Άνδρος μαράζωσε. Το πολιτισμικό κενό κάλυψαν τα μοναστήρια. Μετά την άλωση της Πόλης, η Άνδρος πέρασε πρώτα στα χέρια των Βενετών , οι οποίοι έχτισαν πολλά κάστρα, και ύστερα πέρασε στην κατοχή των Τούρκων.
Τουρκοκρατία και επανάσταση
Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, έγιναν 3 Βενετοτουρκικοί πόλεμοι. Η στάση της Άνδρου κατά τους πολέμους ήταν καλή για το νησί, αφού βοήθησε πολύ η συνδρομή της. Έτσι η Οθωμανική Αυτοκρατορία κράτησε ήπια στάση προς την Άνδρο.
Όταν έγινε η Ελληνική επανάσταση, οι Ανδριώτες ήρθαν σε δύσκολη θέση, αφού δεν ένιωσαν ποτέ την καταπίεση των Τούρκων όπως σε άλλα μέρη της Ελλάδας . Το πρώτο πράγμα που έκαναν οι Ανδριώτες ήταν να προφυλάξουν τις πόλεις και το Κάβο Ντόρο, πράγμα που το κατάφεραν. Μετά από πολλές μάχες στην ευρύτερη περιοχή του νησιού, η Άνδρος απελευθερώνεται το 1826.
Η μεγάλη εξέλιξη της ναυσιπλοΐας κατά τον 19ο & 20ο αι.
Τον 19ο αι. η Άνδρος ανέπτυξε έναν μεγάλο στόλο που επεκτάθηκε ακόμα περισσότερο τον 20ο αι. μέχρι το 1980 που άρχιζε να παρακμάζει. Μεγάλες οικογένειες είχαν στην κατοχή τους πολλά πλοία. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο στόλος καταστράφηκε ολοσχερώς. Όμως γρήγορα κατασκευάστηκαν νέα πλοία. Η Άνδρος είχε έναν από τους μεγαλύτερους στόλους διεθνώς.
Η Άνδρος σήμερα
Η Άνδρος σήμερα έχει δυσανάλογη μεγάλη τουριστική ανάπτυξη,αν και είναι όμορφο νησί,κυρίως, λόγω των πολλών και όμορφων παραλιών, των μονοπατιών ,του φυσικού της πλούτου ,του πλούσιου υδροφόρου ορίζοντα και των πολλών αξιοθέατων.Επίσης, το γεγονός ότι βρίσκεται μόλις 2 ώρες από την Αθήνα, την κάνουν ένα καλό προορισμό για μικρές αποδράσεις από την πρωτεύουσα. Η τουριστική περίοδος είναι πάρα πολύ μικρή και σε καμία περίπτωση δεν ξεπερνάει τους δύο μήνες. Η πιο τουριστική πόλη είναι η Χώρα και το Μπατσί. Ακολουθούν το Γαύριο, ο Όρμος Κορθίου, τα Αποίκια και το Κυπρί. Όμως το χειμώνα ο τουρισμός πέφτει ραγδαία. Πιο πολύ κόσμο έχει η περιοχή Αγορά με τα πολλά καταστήματα στη Χώρα. Αξίζει να επισκεφτεί κανείς την πλατεία του Αφανούς Ναύτη. Στην περιοχή όπου βρίσκονταν παλαιότερα τα αρχοντικά των Εμπειρίκων, πριν τα βομβαρδίσουν οι Γερμανοί το Σεπτέμβριο του 1943, σήμερα είναι διαμορφωμένη η πλατεία με το ομώνυμο άγαλμα. Χαρακτηριστικό της Άνδρου αποτελούν και τα πολλά και παλιά μοναστήρια της. Αξίζει κανείς να επισκεφθεί το μοναστήρι της Αγίας Μαρίνας απέναντι από το χωριό Αποίκια,με το αγίασμα και τη θαυματουργή εικόνα της Αγίας Μαρίνας, του Αγίου Νικολάου όπου και φυλάσσεται η μυροβλίζουσα εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών, της Παναγίας Παναχράντου το οποίο χτίστηκε από τον Νικηφόρο Φωκά το 963-969 μ.Χ και φυλάσσεται η κάρα του Αγίου Παντελεήμονα, και της Ζωοδόχου Πηγής (ή Αγιάς όπως το ονομάζουν οι ντόπιοι) που αποτελεί και το μεγαλύτερο μοναστήρι της Άνδρου.
Γεωγραφία
Η Άνδρος έχει έκταση 379,7 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το μήκος των ακτών της είναι 176 χιλιόμετρα. Απέχει 6 ναυτικά μίλια από την Εύβοια (στενό Καφηρέα, Κάβο Ντόρο) και λιγότερο από ένα ναυτικό μίλι από την Τήνο.
Ακτογραφία
Η Ακτογραφία της Άνδρου παρουσιάζει αρκετό αριθμό κολπώσεων και ακρωτηρίων. Κυριότερα ακρωτήρια, όρμοι και νησίδες της Άνδρου που απαντώνται από ΒΑ. προς ΝΑ. και ΒΔ. (δεξιόστροφα) είναι:
• Ακρωτήριο Καμπανός, βορειοδυτική εσχατιά.
• Όρμος Μικρογιάλι, νοτιότερα του προηγουμένου.
• Όρμος Ζόρκου, ανατολικότερα του προηγουμένου.
• Ακρωτήριο Αρτεμίδι, νοτιοανατολικότερα του προηγουμένου
• Ακρωτήριο Βιτάλι, νοτιοανατολικότερα του προηγουμένου
• Όρμος Βιταλίου, νοτιότερα του προηγουμένου. Αποτελεί τη μεγάλη βόρεια αγκάλη, τον μεγαλύτερο όρμο της Άνδρου.
• Ακρωτήριο Γριά, βορειοανατολική κεντρική εσχατιά της Άνδρου.
• Ακρωτήριο Ακαμάτης, νοτιότερα του ακρωτηρίου Γριά
• Όρμος Άνδρου (Χώρας), ο μεταξύ των ακρωτηρίων Γριά και Ακαμάτη σχηματιζόμενος όπου στον μυχό του και ο κύριος λιμένας της νήσου.
• Όρμος Κορθίου, νοτιότερα του ακρωτηρίου Ακαμάτη
• Ακρωτήριο Κάτω Κόσμος που μετονομάστηκε σε Άγιος Κοσμάς.
• Ακρωτήριο Στενό ή Ακρωτήριο Καλογριάς, η νοτιοανατολική εσχατιά της Άνδρου, στον πορθμό Άνδρου Τήνου.Όρμος Βιτάλι, ο μεταξύ των δύο προηγουμένων ακρωτηρίων σχηματιζόμενος όρμος ο μεγαλύτερος της νήσου.
Από αυτόν ακολουθούν προς Βορρά: ακρωτήριο Άρμενος, όρμος Πλάκα, ακρωτήριο Στρόφιλας, όρμος Χαλκιλιμιώνας, ακρωτήριο Θουρίδα, όρμος Παλαιόπολης ή Αγίας Ελεούσας, ακρωτήριο θειάκι, όρμος Αγ. Μαρίνας, όρμος Μπατσί, ακρωτήριο Κολώνα, ακρωτήριο Άγ. Πέτρος, όρμος Γαυρίου, ΒΔ. ακρωτήριο Κακογκρέμι (επίσημα Γαυρίου), όρμος Σέλκι, όρμος Φελλού, ακρωτήριο Άγιος Σώστης (έναντι αρχής διαύλου Εύβοιας), όρμος Καμινάκι, όρμος Βλυχάδα, ακρωτήριο Πύργος, και ακρωτήριο Φάσσα που αποτελεί την ΒΔ εσχατιά της νήσου στον πορθμό Ευβοίας - Άνδρου.
Σπουδαιότερες νησίδες που περιβάλλουν την νήσο είναι το Αλιδονήσι, η Κοπητήτα, το Λαγονήσι, το Πρασονήσι, και τα Γαυριόνησα ή Γαυριονήσια, ένα νησιωτικό σύμπλεγμα 8 νησιών και βραχονησίδων που βρίσκονται κοντά στο Γαύριο.
Παραλίες
Η Άνδρος έχει δεκάδες αμμώδεις και βραχώδεις παραλίες, αφού η ακτογραμμή είναι 176 χλμ. Οι πιο δημοφιλείς αμμώδεις παραλίες είναι το Νημπορειό στη Χώρα, η Χρυσή Άμμος στο Κυπρί και η Άχλα στην οποία η πρόσβαση γίνεται με καράβι που ξεκινάει από το λιμάνι της Χώρας ή από το χωματόδρομο που μόνο αυτοκίνητα με τετρακίνηση μπορούν να τον διασχίσουν. Υπάρχουν βέβαια και βραχώδεις παραλίες που είναι δημοφιλείς όπως τα Γιάλια στις Στενιές, ο Χαλκολιμιώνας στην περιοχή Σταυροπέδα και η παραλία του Συνετίου στο χωριό Συνέτι. Προτείνονται επίσης οι παραλίες Της Γριάς το πήδημα(με το αυτοκίνητο) και Μπουρός(με βάρκα). Βρίσκονται και οι δύο στον Όρμο Κορθίου. Διακρίνονται και οι δύο για την αναλλοίωτη φυσική τους ομορφιά. Αξιόλογη είναι και η παραλία Ζόργκος, στα βόρεια του νησιού, με καταπληκτικά νερά σε μια επιβλητική τοποθεσία! Στα βόρεια του νησιού βρίσκονται και οι παραλίες Βιτάλι και Πισωλιμιώνας. Στον Όρμο Κορθίου υπάρχει και η αμμώδης παραλία του Μύλου η οποία, επειδή όταν φυσάει βόρειος άνεμος σηκώνει πολύ κύμα, είναι ιδανική για τους λάτρεις του surfing και του windsurfing.
Όρη, ποταμοί και κοιλάδες
Ο ορεινός όγκος της νήσου διακρίνεται σε τέσσερις οροσειρές σχεδόν παράλληλες μεταξύ τους και κάθετες ως προς το διάμηκες ανάπτυγμα της νήσου οι οποίες και χωρίζουν κατά μήκος την Άνδρο σε πέντε παράλληλα τμήματα. Κυριότερα όρη και κορυφές αυτών είναι οι Άγιοι Σαράντα (715 μ.), το Πέταλο (994 μ.), το Κούβαρο ή Κουβάρα (975 μ.), ο Γερακώνας ή Γερακώνες (760 μ.) και νότια η Ράχη με κορυφή τον Προφήτη Ηλία (750 μ.).
Αν και δεν υφίστανται μεγάλοι ποταμοί η Άνδρος είναι πλούσια σε πηγές ρέματα και χείμαρρους που το καλοκαίρι οι περισσότεροι στερεύουν. Σημαντικότεροι εξ αυτών είναι ο Αρνιπόταμος, ο Σεληνίτης, ο Άχλας, ο Μεγάλος Ποταμός και τα Διποτάματα. Επίσης η Άνδρος είναι γνωστή για τις πηγές της. Η πιο γνωστή πηγή στο νησί είναι η πηγή Σάριζα που βρίσκεται στα Αποίκια. Άλλες πηγές που δεν είναι όσο διάσημες όσο η Σάριζα είναι οι πηγές της Αγίας Ειρήνης και η αλατούχα πικροπηγή της Άρνης.
Ως ορεινή νήσος η Άνδρος μπορεί να μην έχει πεδιάδες, έχει όμως εύφορες κοιλάδες κατάσπαρτες κυρίως με εσπεριδοειδή, αφήνοντας ακάλυπτες τις σχιστολιθικές κορυφές της. Πλούσιοι ελαιώνες και απέραντοι αμπελώνες κοσμούν τα βαθμωτά άνδηρα, (πεζούλες ή χαλιά κατά τους ντόπιους), ενώ ωραίοι αγροί και κήποι απαντώνται χαμηλότερα. Άγρια ζώα δεν υφίστανται εκτός από κάποιους αετούς και γεράκια βόρεια, ακανθόχοιρους, αιτούλους, ένα είδος κουναβιών, και φίδια. Το σύνηθες κυνήγι στο νησί αποτελούν αγριοπερίστερα, πέρδικες και λαγούς.
Τα μονοπάτια της Άνδρου
Χαρακτηριστικό της Άνδρου είναι η ύπαρξη πολλών αρχαίων μονοπατιών, τα οποία διατρέχουν το νησί σχεδόν σε όλο το μήκος και το πλάτος του. Πρόκειται για παλιά μονοπάτια που ακολουθούν τα φυσικά περάσματα στα βουνά και ρεματιές και συνδέουν τους τόπους κοινωνικού και οικονομικού ενδιαφέροντος του νησιού. Πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα από τους κατοίκους για να επισκεφτούν ξωκλήσια κυρίως την ημέρα της γιορτής τους και από τους κτηνοτρόφους για τη βοσκή των ζώων. Πιστεύεται ότι τα μονοπάτια αυτά, στη βασική τους χάραξη, έχουν μείνει τα ίδια από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Κι αυτό γιατί η δυνατότητα του ανθρώπου για τεχνικά έργα που αγνοούν τα φυσικά περάσματα, έγινε δυνατή μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και στην Άνδρο κυρίως τα τελευταία χρόνια. Ακόμη και το βασικό οδικό δίκτυο του νησιού κατασκευάστηκε τα τελευταία προπολεμικά χρόνια και τα πρώτα μεταπολεμικά και είναι χαραγμένο πάνω στα χνάρια των παλιών μονοπατιών. Αυτά τα αρχαία μονοπάτια οδηγούν σε κάθε ξωκλήσι, μοναστήρι, βοσκοτόπι, καλλιεργήσιμη περιοχή, πηγή, παραλία, όρμος και φυσικά οικισμός. Από όλα τα παραπάνω περνάει τουλάχιστον ένα μονοπάτι. Σ’ αυτά τα πανάρχαια λιθόστρωτα μονοπάτια στηρίχτηκαν η κοινωνική και η οικονομική ζωή του νησιού από την προϊστορία μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Κάποια από αυτά έχουν αξιοποιηθεί τουριστικά και προσφέρονται για περιπατητικές διαδρομές. Είναι μια πρωτόγνωρη εμπειρία για τον επισκέπτη που θέλει να δει την τα εκπληκτικά τοπία της Άνδρου.
Υπέδαφος
Το υπέδαφος της Άνδρου περιέχει κοιτάσματα μεταλλευμάτων μαγγανίου, χρωμίου, αργυρούχου μολύβδου, αντιμονίου, ψευδαργύρου, χαλκού, νικελίου, και κυρίως σιδήρου.
Κλίμα
Το κλίμα της Άνδρου είναι καθαρά μεσογειακό με ζεστά καλοκαίρια και δροσερούς έως κρύους χειμώνες, ενώ όλους σχεδόν τους μήνες δεν παύουν να πνέουν οι θαλασσινοί, βόρειοι άνεμοι που μειώνουν τη θερμοκρασία του νησιού. Πολλές φορές ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες τα υψηλά μποφόρ που μπορεί να φτάσουν και τα 10 δεν επιτρέπουν την πρόσβαση των πλοίων στο λιμάνι του Γαυρίου.
Δημογραφία
Ο πληθυσμός του νησιού κατά την απογραφή 2011 ήταν 9.170 κάτοικοι , ενώ την προηγούμενη απογραφή που έγινε το 2001 ο πληθυσμός του νησιού ήταν 10.009 κάτοικοι . Σήμερα η Άνδρος παρουσιάζει πολύ περιορισμένη κτηνοτροφία αλλά και μικρή γεωργία. Πολλοί εκ των κατοίκων της στράφηκαν στη ναυτιλία απ΄ όπου και πολλές σπουδαίες ναυτικές οικογένειες. Τα κτίσματα στην Άνδρο δεν υπακούν στους τυπικούς κανόνες της αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής, καθώς στο νησί συνυπάρχουν τόσο παραδοσιακά όσο και νεοκλασικά κτίσματα. Χαρακτηριστικό δείγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής είναι ο επιβλητικός πύργος Αθηναίου, με τον εντυπωσιακό κήπο, στον οποίο ο εύπορος Αθηναίος εξ Αλεξανδρείας μεταφύτευσε σπάνια δέντρα και φυτά που ευδοκιμούν στην Αίγυπτο. Το κτήριο είναι από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα. Σήμερα, ο πύργος ανήκει σε Ελληνοαμερικανό επιχειρηματία.
Διοικητική διαίρεση
Η νήσος Άνδρος από το 1878 ήταν διαιρεμένη σε τέσσερις δήμους. Από το 1912 αποτελούσε ομώνυμη επαρχία του Νομού Κυκλάδων με 24 κοινότητες και περίπου 45 οικισμούς. Το 1948 η ομώνυμη κοινότητα της Άνδρου ανακηρύχθηκε Δήμος. Πριν το Πρόγραμμα Καλλικράτης η Άνδρος χωριζόταν στο δήμο Άνδρου με έδρα τη Χώρα, στο δήμο Υδρούσας με έδρα το Γαύριο και στο δήμο Κορθίου με έδρα τον Όρμο Κορθίου. Σήμερα με την τελευταία διοικητική διαίρεση η επαρχία της Άνδρου υπάγεται σε ένα δήμο, το δήμο Άνδρου που περιλαμβάνει όλα τα χωριά του νησιού και η έδρα του δήμου είναι η Χώρα.
Ηλεκτρική Ενέργεια
Το νησί ηλεκτροδοτείται από το ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο και από το αιολικό πάρκο Αλιβερίου, ενώ ηλεκτροδοτείται και από το αιολικό πάρκο του Καλυβαρίου . Στο μέλλον θα κατασκευαστεί αιολικό πάρκο και στο Μακροτάνταλο. Επίσης η Άνδρος έχει ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο, αλλά χρησιμοποιείται σε διακοπή ρεύματος.
Γαστρονομία
Σπεσιαλιτέ του νησιού, είναι η φρουτάλια ή φουρτάλια. Πρόκειται για ομελέτα που εκτός από αυγά περιλαμβάνει -κατά κύριο λόγο- πατάτες σε ροδέλες και παραδοσιακά ανδριώτικα λουκάνικα τηγανισμένα σε χοιρινό λίπος (γλίνα). Τα παραδοσιακά ανδριώτικα λουκάνικα είναι χοιρινά και το ψήσιμό τους στη γλίνα είναι αυτό που τους δίνει την ιδιαίτερη γεύση. Επίσης, μπορούν να προστεθούν μπαχαρικά και μυρωδικά όπως ρίγανη, δύοσμος, ματζουράνα, αλάτι και πιπέρι .
Επίσης, γνωστά είναι τα παραδοσιακά αμυγδαλωτά, τα παστίτσια, τα παστέλια και τα καλτσούνια, τα οποία βρίσκει κανείς σε όλα τα ζαχαροπλαστεία του νησιού. Για όποιον προτιμά τις πικάντικες γεύσεις, μπορεί να δοκιμάσει και την κοπανιστή (τυρί σε πήλινα, με μαλακή υφή και με πικάντικη γεύση).
Ένα άλλο παραδοσιακό φαγητό της ανδριώτικης κουζίνας είναι ο "λαμπριάτης". Μαγειρεύεται το Πάσχα και είναι κατσικάκι γεμιστό που ψήνεται σε μεγάλο ταψί,πάνω σε κλιματόβεργες συνήθως σε ξυλόφουρνο! Το ανδριώτικο κρασί αποτελεί ένα από τα προϊόντα του νησιού που πρέπει να δοκιμάσει όποιος βρεθεί στο νησί.
Αν βρεθείτε σε γάμο θα σας σερβίρουν την περίφημη σουμάδα, ένα λευκό ποτό από γαλάκτωμα αμυγδάλου.